Abstract
Kansen voor grote hoefdieren in het kempenbroek en omgeving
In het grensoverschrijdende landschap Kempen~Broek en omgeving (ca. 62.000 ha) zijn de mogelijkheden voor de vestiging van een duurzame populatie grote hoefdieren (edelhert en wild zwijn) bestudeerd in het kader van Interreg III en met de partners Provincie Limburg (B), Provincie Limburg (NL), Provincie Noord-Brabant en het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit.
Momenteel bestaat bijna 25% van het studiegebied uit bos en natuur met een aantal grote aaneengesloten natuurkernen van meer dan 1000-2000 ha. De bos- en natuurgebieden binnen het studiegebied blijken momenteel op basis van een draagkrachtanalyse voldoende edelherten (ca. 420) en wilde zwijnen (ca. 250) te kunnen huisvesten voor een duurzame populatie. Door uitvoering van de Ecologische Hoofdstructuur in Nederland en het Vlaams Ecologisch Netwerk kan het percentage bos- en natuurgebied in de toekomst stijgen tot ca. 35%. Doorrekening van dit
toekomstscenario toont dat de draagkracht stijgt tot ca. 600 (voor edelhert) en ca. 450 (voor wild zwijn). Voor wild zwijn vormt het geringe aandeel loofbos in veel gebieden een beperkende factor. Voor deze soort is de hoeveelheid mast van eik en beuk van strategisch belang voor de overleving in de winter.
De terugkeer van inheemse hoefdieren biedt nieuwe perspectieven op het vlak van zowel ecologie als economie. Vooral de aanwezigheid van edelhert (the king of the forest) geeft het Kempen~Broek e.o. meer bekendheid en aantrekkingskracht. Deze kwaliteitsen imagoverbetering zal leiden tot een economische impuls op het gebied van recreatie en toerisme waarop ook de agrarische sector kan inspelen. In en rondom het gebied woont een groot potentieel aan rust en ruimte zoekende stedelingen (Hasselt, Maaseik, Lommel-Neerpelt-Hamont, Weert en Eindhoven) alsmede toeristen. Zo bedraagt het aantal overnachtingen in de agglomeratie Maaseik -waartoe het Vlaamse deel van het Kempen~Broek behoort - ruim. 3.000.000 per jaar.
Op ecologisch vlak geeft de terugkeer van grote hoefdieren invulling aan een meer op processen gericht beheer en een impuls aan de schaalvergroting van natuurgebieden en grensoverschrijdende samenwerking. Samen met andere natuurlijke grazers vervullen edelherten een sleutelrol door het plaatselijk open houden van grasland en heide in
bosgebieden en het laten ontstaan van geleidelijke overgangen daartussen. Zwijnen creëren door hun wroetgedrag lokaal kale open plekken en spelen daarmee een rol in de natuurlijke bosverjonging.
Bij de terugkeer van hoefdieren verdient het aspect verkeersveiligheid alle aandacht. Oplossingen dienen te worden gezocht in de sfeer van snelheidsbeperking en elektronische wildwaarschuwing op regionale wegen en ontsnipperingsmaatregelen zoals ecoducten bij snelwegen. Schade aan de landbouw is naar verwachting bij edelherten kleiner dan bij wilde zwijnen en kan in de hand worden gehouden door maatregelen als deskundig populatiebeheer en gedoogovereenkomsten. Wild zwijn kan voor beduidend zwaardere schadegevallen zorgen over een groter gebied. Veterinair gezien kunnen wilde zwijnen een risico vormen in verband met de potentiële transmissie van varkensziekten richting de intensieve varkenshouderij.
Maatschappelijk en ecologisch gezien zijn momenteel de kansen voor het edelhert gunstig. Geadviseerd wordt om met deze soort op experimentele basis te starten in de twee meest geschikte gebieden om ervaring op te doen met het terreingebruik. Dat zijn:
• Het Stramprooierbroek in België in combinatie met het complex Smeetshof (B), Wijffelterbroek, Kettingdijk en Laurabossen in Nederlands Limburg
• Het Weerterbos in Nederlands Limburg in combinatie met aangrenzende bos en heidegebieden in Noord-Brabant (Hugterheide, De Pan, Boksenberg en Somerense Heide)
Voor het pilotproject met edelherten in het Stramprooierbroek is in dit rapport een concrete uitwerking gemaakt rekening houdend met financiële middelen voorzien in het Interreg III-project onder regie van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland.
In het grensoverschrijdende landschap Kempen~Broek en omgeving (ca. 62.000 ha) zijn de mogelijkheden voor de vestiging van een duurzame populatie grote hoefdieren (edelhert en wild zwijn) bestudeerd in het kader van Interreg III en met de partners Provincie Limburg (B), Provincie Limburg (NL), Provincie Noord-Brabant en het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit.
Momenteel bestaat bijna 25% van het studiegebied uit bos en natuur met een aantal grote aaneengesloten natuurkernen van meer dan 1000-2000 ha. De bos- en natuurgebieden binnen het studiegebied blijken momenteel op basis van een draagkrachtanalyse voldoende edelherten (ca. 420) en wilde zwijnen (ca. 250) te kunnen huisvesten voor een duurzame populatie. Door uitvoering van de Ecologische Hoofdstructuur in Nederland en het Vlaams Ecologisch Netwerk kan het percentage bos- en natuurgebied in de toekomst stijgen tot ca. 35%. Doorrekening van dit
toekomstscenario toont dat de draagkracht stijgt tot ca. 600 (voor edelhert) en ca. 450 (voor wild zwijn). Voor wild zwijn vormt het geringe aandeel loofbos in veel gebieden een beperkende factor. Voor deze soort is de hoeveelheid mast van eik en beuk van strategisch belang voor de overleving in de winter.
De terugkeer van inheemse hoefdieren biedt nieuwe perspectieven op het vlak van zowel ecologie als economie. Vooral de aanwezigheid van edelhert (the king of the forest) geeft het Kempen~Broek e.o. meer bekendheid en aantrekkingskracht. Deze kwaliteitsen imagoverbetering zal leiden tot een economische impuls op het gebied van recreatie en toerisme waarop ook de agrarische sector kan inspelen. In en rondom het gebied woont een groot potentieel aan rust en ruimte zoekende stedelingen (Hasselt, Maaseik, Lommel-Neerpelt-Hamont, Weert en Eindhoven) alsmede toeristen. Zo bedraagt het aantal overnachtingen in de agglomeratie Maaseik -waartoe het Vlaamse deel van het Kempen~Broek behoort - ruim. 3.000.000 per jaar.
Op ecologisch vlak geeft de terugkeer van grote hoefdieren invulling aan een meer op processen gericht beheer en een impuls aan de schaalvergroting van natuurgebieden en grensoverschrijdende samenwerking. Samen met andere natuurlijke grazers vervullen edelherten een sleutelrol door het plaatselijk open houden van grasland en heide in
bosgebieden en het laten ontstaan van geleidelijke overgangen daartussen. Zwijnen creëren door hun wroetgedrag lokaal kale open plekken en spelen daarmee een rol in de natuurlijke bosverjonging.
Bij de terugkeer van hoefdieren verdient het aspect verkeersveiligheid alle aandacht. Oplossingen dienen te worden gezocht in de sfeer van snelheidsbeperking en elektronische wildwaarschuwing op regionale wegen en ontsnipperingsmaatregelen zoals ecoducten bij snelwegen. Schade aan de landbouw is naar verwachting bij edelherten kleiner dan bij wilde zwijnen en kan in de hand worden gehouden door maatregelen als deskundig populatiebeheer en gedoogovereenkomsten. Wild zwijn kan voor beduidend zwaardere schadegevallen zorgen over een groter gebied. Veterinair gezien kunnen wilde zwijnen een risico vormen in verband met de potentiële transmissie van varkensziekten richting de intensieve varkenshouderij.
Maatschappelijk en ecologisch gezien zijn momenteel de kansen voor het edelhert gunstig. Geadviseerd wordt om met deze soort op experimentele basis te starten in de twee meest geschikte gebieden om ervaring op te doen met het terreingebruik. Dat zijn:
• Het Stramprooierbroek in België in combinatie met het complex Smeetshof (B), Wijffelterbroek, Kettingdijk en Laurabossen in Nederlands Limburg
• Het Weerterbos in Nederlands Limburg in combinatie met aangrenzende bos en heidegebieden in Noord-Brabant (Hugterheide, De Pan, Boksenberg en Somerense Heide)
Voor het pilotproject met edelherten in het Stramprooierbroek is in dit rapport een concrete uitwerking gemaakt rekening houdend met financiële middelen voorzien in het Interreg III-project onder regie van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland.
| Original language | Dutch |
|---|
| Publisher | Instituut voor Natuurbehoud |
|---|---|
| Number of pages | 111 |
| Publication status | Published - 2003 |
Thematic List 2020
- Wildlife management