Bosvitaliteitsinventaris 2017. Resultaten uit het bosvitaliteitsmeetnet (Level 1)

Het bosvitaliteitsmeetnet is gebaseerd op een 4x4 km meetnet. Kroonbeoordelingen werden in 71 proefvlakken uitgevoerd, met een totaal van 852 loofbomen en 686 naaldbomen. De belangrijkste naaldboomsoorten in de inventaris zijn grove den (505 ex.) en Corsicaanse den (171 ex.). Bij de loofboomsoorten is zomereik de belangrijkste soort (362 ex.), gevolgd door beuk (116 ex.), Amerikaanse eik (91 ex.) en populier (48 ex.). Een groep ‘overige loofboomsoorten’ bestaat uit 13 boomsoorten en 235 bomen. Daartoe behoren onder andere zwarte els en es. Er zijn bijna geen ‘overige naaldboomsoorten’ (10 ex.).

Het gemiddeld bladverlies bedraagt 24,1% en 21,1% van de steekproefbomen zit in de bladverliesklassen 2 tot en met 4: 17,6% met matig bladverlies, 2,3% met sterk bladverlies en 1,2% afgestorven bomen. Van de niet beschadigde bomen zit 69,9% in de waarschuwingklasse. Het aandeel gezonde bomen bedraagt 9,0%.

Het aandeel beschadigde bomen is hoger dan gemiddeld voor Corsicaanse den (35,1%), zomereik (24,8%) en de groep ‘overige loofbomen’ (31,0%). Beuk haalt de laagste score met 10,4% beschadigde bomen. Ook de score van Amerikaanse eik (17,6%), grove den (13,1%) en populier (12,4%) is lager dan het algemeen gemiddelde. In de groep ‘overige loofbomen’ zitten onder andere beschadigde elzen, essen en berken. Er is al jarenlang meer sterfte bij loofbomen dan bij naaldbomen. In 2017 stierven verschillende zwarte elzen, zomereiken en populieren.

De invloed van abiotische factoren zoals luchtverontreiniging, weersomstandigheden en standplaatsfactoren is vaak moeilijk in te schatten. Wel duidelijk waarneembaar zijn bladvraat en een aantal schimmelinfecties. Zo is er bij 14,6% van de zomereiken ernstige bladvraat door insecten en vertoont 8,0% van de zomereiken ernstige verkleuring door eikenmeeldauw (Microsphaera alphitoides). Bij naaldbomen is de rodebandjesziekte een schimmelinfectie die vooral bij Corsicaanse den naaldverkleuring en vroegtijdige naaldval veroorzaakt (Dothistroma septosporum, syn. Scirrhia pini). Ook kroonsterfte kan veroorzaakt worden door schimmelinfectie (vb. elzenphytophthora Phytophthora alni of essenziekte Hymenoscyphus fraxineus) maar vaak is de oorzaak onbekend.

Globaal gezien is er een lichte toename van het gemiddeld bladverlies en het aandeel beschadigde bomen in vergelijking met de voorgaande inventaris. Er is een significante verbetering van de kroontoestand bij beuk
(gemiddeld bladverlies ‐7,4 procentpunten ), mede veroorzaakt door een zeer hoge zaadproductie in 2016 en het bijna ontbreken van zaadzetting in 2017. Een significante toename van naald‐/bladverlies is er bij grove den (+1,0 procentpunten), zomereik (+1,8 procentpunten), Amerikaanse eik (+2,2 procentpunten) en de ‘overige loofboomsoorten’ (+2,3 procentpunten). Bij Corsicaanse den (+0,3 procentpunten) en populier (+0,4 procentpunten) zijn er geen beduidende verschillen.

Voor het vierde jaar op rij werd in het kader van het onderzoek naar de essenziekte een inventarisatie van de gezondheidstoestand van deze boomsoort uitgevoerd. Deze extra steekproef telt al vier jaar dezelfde 252 essen, waarvan 78 in Level 1 proefvlakken. In de loop van de inventarisatieperiode is er een stelselmatige toename van het aandeel beschadigde bomen en het gemiddeld bladverlies. Het gemiddeld bladverlies evolueert van 28,8% in 2014 naar 43,0% in 2017 en het aandeel beschadigde bomen van 32,1% naar 59,1%. De afgestorven bomen blijven in de inventaris. Het aandeel dode bomen bedraagt ondertussen 6,7%. Symptomen van de essenziekte worden overal in Vlaanderen waargenomen.