Monitoring van ecologische processen Vlaanderen: Een verkenning

Een efficiënt en effectief beheer van onze natuur- en bosgebieden vergt een goede opvolging en evaluatie. De bestaande of in opmaak zijnde meetnetten voor beheermonitoring en voor opvolging van het Europese natuurbeleid beleid focussen vooral op patronen, namelijk habitats en soorten. In aanvulling hierop werkt het INBO, in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos, een meetnet uit dat moet toelaten om onze kennis over procesgestuurde natuur te vergroten. Hiermee wil het agentschap het beheer optimaliseren van grotere natuurgebieden waarin ecologische processen een centrale rol spelen.
Dit verkennende rapport brengt de diversiteit aan ecologische processen in Vlaanderen beknopt in kaart. Daarvoor wordt eerst de relatie tussen ecologische processen en biodiversiteit theoretisch verkend. We definiëren drie fundamentele landschapstypes naargelang de mate waarin zij ‘top down’ door externe stress en storing, dan wel ‘bottom up’ door interne processen worden bepaald: dynamische, gestresseerde en ongedwongen landschappen.
Vervolgens maken we een overzicht van de sturende processen in onze natuurgebieden. Een selectie van de meest relevante processen en daaraan verbonden habitatcondities leidt ons tot een aantal vanuit biodiversiteitsoogpunt prioritaire landschapstypen en procesgroepen: 1) intertidale slikken en schorren, 2) kustduinen en strand, 3) landduinen, 4) riviersystemen, 5) begraasde wastinelandschappen, 6) ecosysteemingenieurs, 7) migratie en dispersie en 9) onbeheerde bossen. Hieruit zullen in volgende fase modelgebieden worden geselecteerd waarin gestandaardiseerde dataverzameling wordt opgezet.